Charmante Meisjes in Tabaksmuseum

Nog tot 22 april loopt in het Nationaal Tabaksmuseum in Wervik de tentoonstelling ‘Charmante Meisjes’ met zogenaamde Shanghai kalenderposters. De geschiedenis van deze posters gaat terug tot het begin van de twintigste eeuw, toen gepoogd werd om sigaretten te gebruiken als alternatief voor het opiumgebruik. De kalenderposters kwamen vorig jaar in het bezit van de Vrienden van het Tabaksmuseum.

“Meestal worden niet-Europese tabaksattributen en tabaksmaterialen niet verworven, maar voor die kalenderposters werd een uitzondering gemaakt,” aldus de directie van het Tabaksmuseum. “De geschiedenis van deze posters gaat terug tot in het begin van de 20ste eeuw, toen in China de opiumcultuur aan banden gelegd werd en het overdadig gebruik van opium in China in verband gebracht werd met de wankelende socio-politieke situatie uit die jaren.”

Slimme reclamejongens en westerse sigarettenfabrikanten zagen toen al potentie voor de verkoop van een alternatief voor het opiumgebruik, de kant en klare sigaret. In de jaren 1920 verdrong deze sigaret de andere rookvormen en tabaksgebruiken. Grote Westerse sigarettenfabrikanten proberen met allerlei middelen de gunst van de Chinese roker te verkrijgen. Delocalisatie was toen reeds een gebruikt woord, want diverse sigarettenfabrieken werden naar China overgebracht.

De posters waren één van de middelen om de sigaret aan te prijzen. “Ze gingen terug op een oud Chinees gebruik van kalenderposters, want de westerse fabrikanten hadden intussen ingezien dat zuivere westerse technieken en tabakspropaganda in het toenmalige China niet werkten en ze ook moesten teruggrijpen naar typische Chinese elementen,” aldus de curatoren. “Daarom grepen ze terug naar de kalenderposters die nu op grote schaal Westerse waren gingen promoten, waarbij geneesmiddelen en tabaksproducten het meest voorkwamen. Vooral tabakswaar werd via die posters aangeprezen.”

Iedere sigarettenfabrikant had binnen zijn bedrijf één of meerdere medewerkers die zich bezig hielden met de aanmaak van die posters. Vooral Shanghai werd het knooppunt van de posterindustrie, omdat daar ook de grafische industrie zich het snelste ontwikkelde. Na verloop van tijd, vooral in de jaren 1920 en 1930, werd het een eer om als kunstenaar te worden ingeschakeld in het ontwerpen van de Shanghaiposters. Verschillende bekende Chinese kunstenaars werden dan ook door de grote bedrijven ingeschakeld om mee te werken aan de posterproductie.

Anderzijds was het ook wel een eer om afgebeeld te worden op de posters. Het waren vooral de toenmalige Chinese bekende figuren die zich terugvonden op de posters. Het waren meestal meisjes die furore maakten als actrice of als toneelspeelster en wiens leven door eenieder gekend werd en via de media gevolgd werd.

Meer informatie over de tentoonstelling kan verkregen worden op de website www.nationaaltabaksmuseum.be.