Honderd kaarsjes voor Volkskundemuseum

Het Volkskundemuseum Antwerpen, het geesteskind van dichter en kunstenaar Max Elskamp, is honderd jaar oud. Op 17 augustus 1907 opende het museum immers zijn deuren aan de Heilige Geeststraat. De eeuwfeestvieringen vormen meteen het afsluiten van een tijdperk in de geschiedenis van het museum, want de collectie verhuist naar het nieuwe Museum aan de Stroom op het Antwerpse Eilandje.

Conservator Werner Van Hoof bracht op de honderdste verjaardag van het museum op het Antwerpse stadhuis hulde aan bezieler Max Elskamp, de bekende Franstalige dichter en grafisch kunstenaar en vader van de Antwerpse volkskunde. Hij besefte immers het belang voor de geschiedenis van de anonieme en gewone voorwerpen die door de bevolking werd gebruikt.

Elskamp verzamelde een gigantische collectie gebruiksvoorwerpen en aanverwante objecten. In 1903 organiseerde hij met zijn vrienden in Brussel met zijn collectie een Antwerpse tentoonstelling en hij slaagde er ook in de interesse van de toenmalige Antwerpse burgemeester Jan van Rijswijck te trekken. In 1904 schonk Elskamp zjn verzameling aan de stad, op voorwaarde dat ze voor altijd zou worden tentoongesteld.

In 1907 opende het Volkskundemuseum Antwerpen zijn deuren in een pand aan de Heilige Geeststraat in Antwerpen. In 1935 verhuisde het naar de Sint-Andriesplaats, om in de jaren vijftig te verhuizen naar zijn huidige locatie in vijf historische panden aan de Gildekamerstraat. De collectie omvat nu ongeveer 180.000 voorwerpen, waarvan er echter slechts twee procent wordt tentoon gesteld.

Schepen Ludo Van Campenhout, die zijn afwezige collega van cultuur Philip Heylen verving, wees erop dat het Volkskundemuseum het derde stedelijke museum is dat de kaap van de honderd jaar rondt. Van de dertien musea die de stad beheert, zijn alleen het Museum Plantijn Moretus en het Museum Mayer van den Bergh nog ouder. De schepen noemde de verzameling parels van een bescheiden aard.

Het eeuwfeest betekent echter ook een bijzonder mijlpaal in de geschiedenis van het Volkskunde museum. Op 19 augustus 2007 neemt het immers afscheid van zijn huidige locatie. De deuren van het museum worden er definitief gesloten om de verhuis voor te bereiden naar het in aanbouw zijnde Museum aan de Stroom. Dat moet in 2010 voor het publiek worden opengesteld.